Opwek van energie

Het elektriciteitsnet is in veel delen van het land overbelast waardoor opgewekte energie niet meer standaard kan worden teruggeleverd aan het landelijke net. Daar staat tegenover dat de prijzen van batterijen in rap tempo dalen. Ondernemers(collectieven) zullen dan ook eerst een plan moeten bedenken voor de opslag en het verbruik van opgewekte energie, voordat ze tot de installatie van grootschalige opwekmogelijkheden overgaan. Denk aan de inzet van batterijen, onmiddelijk gebruik van opgewekte energie (bijvoorbeeld voor het laden van elektrische voertuigen), flexibilisering van bedrijfsprocessen en uitwisseling van energie met andere bedrijven op het bedrijventerrein.

Voordat een bedrijventerrein van start gaat met verduurzamingsprojecten, is het aan te raden om van begin af aan de netbeheerder te betrekken. Dit is een van de benodigde stappen bij het oprichten van een samenwerkingsverband voordat gezamenlijke energieprojecten wordt opgericht.

Een zonnepaneel zet zonlicht om in elektriciteit. Dit gebeurt door het fotovoltaïsche (PV) proces. Zonlicht raakt de zonnecellen in het zonnepaneel, waardoor elektronen loskomen, de verschillende lagen in een zonnepaneel zorgen ervoor dat en elektrische stroom op gang komt. Zonnecellen zijn gemaakt van silicium. Het geheel van zonnepanelen, omvormer, connectoren en kabels wordt een PV-systeem genoemd. Er komen steeds meer verschillende soorten zonnepanelen op de markt, zoals tweezijdige panelen en panelen, extra lichte panelen of dunnefilm-zonnepanelen.

Doorlooptijden van vergunningen
De doorlooptijd van een zonneproject hangt af van de vergunning en van de netaansluiting. Voor zon op dak is geen vergunning nodig. Het vergunningstraject voor zon op land (waar dat binnen de bestuurlijke kaders past) duurt ongeveer 2-3 jaar, netcongestie buiten beschouwing gelaten.

Netcongestie
Zonne-energieprojecten hebben vrij hoge pieken in energieproductie en verbruiken daardoor relatief veel transportcapaciteit van het elektriciteitsnet. Lees in dit rapport van Royal Haskoning DHV in opdracht van NP RES en in dit overzicht van provincie Utrecht waar je bij voorbaat rekening mee kunt houden bij de opstart van een zonne-energieproject. Zie verder bij thema Netcongestie.

Installatie
Veel bedrijfshallen op bedrijventerreinen hebben relatief lichte dakconstructies. Onderzoek wijst echter uit dat ca. 85% van de daken van oudere en nieuwere bedrijfspanden geschikt is (of tegen minimale kosten geschikt te maken is) voor zonnepanelen:

• Circa 40% van het zon-op-dak potentieel in utiliteitsbouw heeft ‘geen’ constructieve beperking; circa 45% heeft een ‘lichte’ beperking. De resterende circa 15% is ‘zwaar beperkt’ en vereist meerdere maatregelen.
• In categorie ‘licht beperkte daken’ zijn de kosten voor maatregelen gemiddeld €15/m2 en voor ‘zwaar-beperkte daken’ €75/m2. Daken met ‘geen’ beperking kunnen in sommige gevallen wel kleine maatregelen nodig hebben (€1/m2).
• Constructieve maatregelen kosten gemiddeld genomen minder dan alternatieven zoals: lichtgewicht panelen, aanpassen legplan en vervangen van de dakbedekking.

Voor meer documentatie, zie de website van Helpdesk Zonopwek en de website van het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie.

Zonnepanelen en de energiebesparingsplicht
Bedrijven en instellingen voor wie de terugverdientijd minder dan 5 jaar bedraagt, zijn sinds 1 juli 2023 verplicht zonnepanelen te laten installeren. De energiebesparingsplicht is vastgelegd in het Activiteitenbesluit milieubeheer, en verplicht bedrijven en instellingen die jaarlijks ten minste 50.000 kilowattuur stroom of 25.000 kubieke meter aardgas gebruiken – zogenaamde Wet milieubeheer-inrichtingen – om alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder uit te voeren.

Zonnesystemen zijn over het algemeen veilig, maar onder andere verkeerde installatie en beschadigingen door weersinvloeden kunnen leiden tot brandbaarheidrisico’s. Dit leidde tot hogere verzekeringspremies. TKI Urban Energy liet een inventarisatie van alle knelpunten maken, waarmee verzekeraars, de vastgoedbranche en de installatiesector gerichte oplossingen hebben ontwikkeld. Een van de uitkomsten is de ‘gedragscode zon op grote daken’ van Holland Solar, die duidelijkheid geeft aan dakeigenaren en andere stakeholders over hoe een kwalitatief goed en veilig zonnestroomsysteem moet worden aangelegd.

• Het overzichtsartikel ‘Praktische tips en handvatten voor de verzekerbaarheid van zonnepanelen’ in Schade Magazine;
• De 10 meest gestelde vragen over veiligheid en verzekerbaarheid van zon op dak opgesteld door Helpdesk Zonopwek.

Inmiddels is in de subsidieregeling SDE++ extra geld beschikbaar gesteld voor het oplossen van daken met een constructiebeperking.

Windenergie wordt opgewekt door de bewegingsenergie van windmolens. De wind laat de wieken draaien wat een generator aandrijft, Deze zet de bewegingsenergie om in elektriciteit. De doorlooptijd van een initiatief voor een windmolen of windmolenpark duurt gemiddeld 5,5 jaar. Vergunningverlening en netaansluiting zijn kritieke factoren. Op sommige locaties is geen of niet direct capaciteit op het elektriciteitsnet beschikbaar. Voor hoge windmolens en windparken kan het vinden van draagvlak bij omwonenden een uitdaging vormen. Een omgevingsproces met lokale initiatiefnemers, gemeente en omwonenden moet vanaf de beginfase zorgvuldig gebeuren en kost veel tijd. Voor de verplichte natuuronderzoeken moet minstens een jaar worden uitgetrokken.

Kleine windmolens
De bijdrage in opwek van energie van kleine windturbines is relatief laag. Daarentegen is de ruimtelijke impact groot: een kleine molen van 15 KWh levert zo’n 32,1 MWh/jaar en een grote van 5,6 MW zo’n 16.800 MWh/jaar. Eén grote windturbine levert net zoveel opbrengst op als 500 kleine molens.

Voor meer informatie, zie de website van Helpdesk Wind op land.

De klimaatopgave vraagt om een snelle en wereldwijde uitrol van duurzame energietechnologieën, die sterk afhankelijk zijn van kritieke metalen. Lees hier het rapport Metaalvraag van de Nederlandse energietransitie door Metabolic, Copper8 & Universiteit Leiden.

Lees ook deze publicatie van Universiteit Leiden over de milieu-impact van zonnepanelen.

Batterijen worden de laatste jaren steeds goedkoper, hierdoor wordt de businesscase van batterijen de komende jaren beter. Daarnaast is de verwachting dat opbrengsten uit handelen met een batterij kunnen stijgen door sterkere schommelingen van de elektriciteitsprijs. De omvang van batterijopslag in Nederland is sterk aan het groeien. In 2023 was er ruim 600 MWh aan opslagcapaciteit geplaatst. Tennet verwacht dat er  9 GW is geplaatst in 2030. Lees hier het rapport ‘Omslagpunt grootschalige batterijopslag’ door CE Delft

Invest-NL ontwikkelde een modelovereenkomst voor Energie Opslag waardoor bundeling van inkomstenstromen in opslagprojecten toegankelijker wordt. De overeenkomst kan worden gebruikt om afspraken tussen aanbieder en afnemer te formaliseren voor de verhuur van batterijcapaciteit. Voorbeelden van mogelijke afnemers van de opslagcapaciteit zijn wind- en zonneparken, netwerkbedrijven en industriële afnemers.

• Verbetering netinpassing zonne-energieprojecten
  Overzicht van mogelijke oplossingen voor netaansluiting voor iniatiefnemers van zonne-energieprojecten – door Royal HaskoningDHV i.o.v. NP RES
• Oplossingen voor zon op dak bij netcongestie
  Informatie van provincie Utrecht
• Activiteitenbesluit milieubeheer
  In dit besluit is de energiebesparingsplicht vastgelegd
• Energyra
  Lichtgewicht, PFAS-vrije zonnepanelen
• HyET Solar
  Lichtgewicht zonnepanelen
• Proxables / Sunman
  Lichtgewicht zonnepanelen
• RABLE
  Lichtgewicht zonnepanelen
• Solarge
  Recyclebare, lichtgewicht, PFAS-vrije zonnepanelen
• Overzicht van TNO van de verschillende soorten zonnepanelen
• Gedragscode zon op grote daken
  Holland Solar stelde een code op voor de aanleg van veilige en kwalitatief goede pv-systemen
• Preventiebrochure van Verbond van Verzekeraars
  Instructies voor veilige installatie van pv-systemen
• Voorbeeldclausule door het Verbond van Verzekeraars
  
• Praktische tips en handvatten voor de verzekerbaarheid van zonnepanelen’
  Tips van Jurjen Burghgraef van Burghgraef van Tiel & Partners, artikel in Schade Magazine
• Helpdesk Zonopwek
• Nationaal Programma Regionale Energiestrategie
• Helpdesk Wind op land
• Metaalvraag van de Nederlandse energietransitie
  Rapport door Metabolic, Copper8 & Universiteit Leiden over circulaire oplossingsrichtingen voor zonnepanelen en windmolens
• De milieu-impact van een nieuwe zonneceltechnologie
  Publicatie van Universiteit Leiden
• Modelovereenkomst voor Energie Opslag
  Modelovereenkomst opgesteld door Invest-NL voor afspraken de verhuur van batterijcapaciteit aan derden.