Formele organisatievormen voor samenwerking

Een BIZ is een zone op een bedrijventerrein of in een winkelgebied. In deze zone betalen alle ondernemers samen voor de werkzaamheden om het gebied te verbeteren. Dit gebeurt volgens een plan waar de ondernemers mee hebben ingestemd. Een BIZ oprichten is nog niet zo simpel. Het initiatief ligt bij de ondernemers (meestal ondernemersvereniging of parkmanagement), maar de gemeente moet zich bereid hebben getoond mee te willen werken.

Meer informatie over de benodigde stappen voor het oprichten van een BIZ.
Hier vind je oprichtingsaktes en andere modelovereenkomsten.

Tips uit de praktijk: 

• Het meekrijgen van ondernemers is cruciaal bij het realiseren van een BIZ. Het maken van een filmpje kan helpen om ondernemers te activeren. Bekijk hier een voorbeeld.
  Het is effectief om in het filmpje je plannen verder toe te lichten en om een aantal lokale ondernemers de BIZ te laten promoten.  
• Van groot belang is de stemmingsronde voor de BIZ. Voor de geldigheid van de stemming geldt een opkomstminimum: tenminste 50% van de ondernemers moet stemmen.
  Het kan helpen om een fysiek stemlokaal in te richten en om ondernemers zoveel mogelijk persoonlijk te benaderen. 

Kenmerken: 

+ Alle ondernemers dragen financieel bij;
+ Ondernemers zijn aangehaakt bij het maken van een meerjarenplan voor verbetering van hun bedrijventerrein;
– Instellen van een BIZ wordt moeilijker naarmate er meer ondernemers op een bedrijventerrein zitten. Bij grote aantallen ondernemers (400+) kun je overwegen om het gebied op te knippen in meerdere kleine BIZzen;
– Elke vijf jaar moet gestemd worden volgens een complex proces.

Een ondernemersfonds is een gezamenlijke portemonnee van ondernemers in een gemeente. Alle ondernemers betalen verplicht aan het fonds op basis van een verhoogde opbrengst van de onroerendezaakbelasting voor niet-woningen. Het fonds is gemeentebreed. Om het geld te verdelen onder ondernemers wordt vaak met verschillende trekkingsgebieden gewerkt. Elk gebied beschikt over eigen budget en de ondernemers in het gebied bepalen samen waar dit aan wordt besteed. Dit model is in 2005 bedacht door een aantal ondernemers in Leiden en wordt daarom ook wel het “Leidse model” genoemd. Ondertussen zijn er door het hele land ondernemersfondsen naar dit model. Naast het Leidse model kan ook gekozen worden voor een fonds op basis van reclamebelasting. 

Voor de oprichting van een ondernemersfonds zijn de volgende voorwaarden van belang: 

1. Er is een initiatiefgroep van ondernemers die met het fonds aan de slag willen gaan;
2. Het gemeentebestuur erkent het principe ‘voor en door ondernemers’ en ziet dat het fonds een bijdrage kan leveren aan het lokaal economisch klimaat.
3. Er ligt een onderbouwd voorstel met nut en noodzaak van een fonds, inclusief een overzicht van de lokale gespreksvorming over het fonds. 

Tips uit de praktijk:  

• Stel een samenwerkingsovereenkomst op tussen het ondernemersfonds en de gemeente waarin het non-interventiebeginsel is opgenomen. Dit beginsel houdt in dat de gemeente geen invloed heeft op de besteding van fondsgelden.  
• Zorg dat elk bedrijventerrein een eigen trekkingsgebied heeft en beschikt over een stichting of vereniging, die de gelden van dat trekkingsgebied kan beheren.
• In dit kennisdocument vind je meer nuttige informatie over het oprichten van een ondernemersfonds.

Kenmerken:

+ Alle ondernemers dragen financieel bij;
+ Geld is vrij te besteden aan plannen van ondernemers;
– Het draagvlak voor een ondernemersakkoord staat of valt bij het ‘herenakkoord’ dat tussen de gemeente en ondernemers wordt gesloten;
– De bijdrage van het fonds aan het organiserend vermogen op bedrijventerreinen staat of valt bij een goede organisatie van het trekkingsgebied.

Om ondernemers te betrekken bij de activiteiten op een bedrijventerrein kan een vereniging worden opgericht. Een vereniging is een rechtspersoon waarbij leden via de algemene ledenvergadering (ALV) zeggenschap hebben over de activiteiten van de rechtsvorm. De leden benoemen uit hun midden een bestuur dat uitvoering geeft aan de besluiten van de ALV.
Een vereniging is een manier om een gezamenlijk doel of idee/wens te bereiken. De doelstelling van een vereniging mag niet zijn om de ‘winst ’van de activiteiten te verdelen onder de leden’, de winst mag wel ingezet worden voor het realiseren van de doelstellingen van de vereniging. Binnen een vereniging hebben alle leden een gelijke stem.

Er zijn twee soorten verenigingen: een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid en een verenging met beperkte rechtsbevoegdheid. Bestuurders van een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor de verplichtingen van een vereniging. Bij dit type vereniging moet er voor de oprichting een notariële acte worden opgemaakt en moet de vereniging worden ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.  

Op veel bedrijventerreinen is een ondernemersvereniging aanwezig. Dit is een vereniging van ondernemers in een bepaald gebied, vaak een straat of een wijk, soms ook een bedrijventerrein.Een ondernemersvereniging heeft doorgaans als doel om de gemeenschappelijke belangen van de aangesloten ondernemers te behartigen. Dit kan onder meer bestaan uit het bevorderen van de samenwerking tussen de ondernemers, het zorg dragen voor het onderhoud van de openbare ruimte, een gemeenschappelijke marketing, het behalen van inkoopvoordelen en het namens de leden contact onderhouden met de gemeente.De structuur van een ondernemersvereniging is meestal dezelfde als bij de meeste andere verenigingen: er zijn een algemene ledenvergadering en een bestuur, dat afhankelijk van de grootte gesplitst kan zijn in een dagelijks bestuur en een algemeen bestuur. Ook zijn er vaak aparte commissies voor bijvoorbeeld de kascontrole of het organiseren van evenementen.

Voor de contributiebepaling bestaan er verschillende methodes om rekening te houden met de verschillen in grootte van de leden. Zo kan er contributie geheven worden naar rato van de oppervlakte of van de gevellengte van een bedrijf, of op basis van een combinatie van deze en andere factoren. 

Een coöperatie kan gezien worden als een bijzondere vorm van een vereniging. Het is een vereniging die overeenkomsten aangaat met en voor haar leden. Je kunt een coöperatie ook zien als een vereniging met een bedrijf. De activiteiten van dat bedrijf voorzien in ‘bepaalde stoffelijke behoeften’ van de leden.
Een coöperatie heeft als doel om waarde te creëren voor de leden. De coöperatie is een democratische en transparante organisatievorm. Net als bij een vereniging ligt de zeggenschap bij de leden, die ook het bestuur van de coöperatie benoemen. Voor de oprichting van een coöperatie is altijd een gang naar de notaris nodig, die een notariële akte opstelt.

Samenwerkingsverbanden gaan vaak over tot een coöperatie wanneer hun initiatief meer bedrijfsmatige activiteiten gaat verrichten. Alle leden delen in de winst van de coöperatie.

Er bestaan verschillende soorten coöperaties, zoals een bedrijf-coöperatie (inkopen, verkopen en leveren door de leden), de consumenten-coöperatie (collectief inkopen en verkopen) en de werknemers-coöperatie (waarbij leden diensten of producten leveren in dienst van de coöperatie), waarbij de coöperatie ook kan opgericht worden met uitgesloten aansprakelijkheid (U.A). Bij U.A. zijn de leden nooit aansprakelijk voor eventuele verliezen, deze zijn bij een faillissement hoogstens hun inbreng kwijt.  

Winst kan worden uitgekeerd volgens verhoudingen die vooraf zijn vastgelegd in een zogenaamde ledenovereenkomst. In- en uittreding kunnen gemakkelijk via het lidmaatschap worden geregeld. De leden hebben inspraak via hun stemrecht in de ALV. In het geval van energy hubs wordt vaak gekozen voor een coöperatie als samenwerkingsvorm. 

Net zoals bij een vereniging is een stichting gericht op het realiseren van een doel (of ideeën). Een stichting mag geen winstoogmerk hebben. De opbrengsten (winsten) van een stichting worden verplicht ingezet voor de realisatie van haar doelstellingen. In tegenstelling tot een vereniging heeft een stichting geen leden. De zeggenschap bij een stichting ligt bij het bestuur. 

Een besloten vennootschap heeft als primaire doel om financieel winstgevend te zijn. Winst wordt naar rato uitgekeerd aan de aandeelhouders. De zeggenschap is gebaseerd op het aandeelhouderschap, waarbij bedrijven als aandeelhouder zijn betrokken. De rechtsvorm van een besloten vennootschap geeft stabiliteit en continuïteit. Omdat voor in- en uittreding een aandelentransactie nodig is, is een besloten vennootschap robuust maar minder flexibel. Het commerciële imago van een besloten vennootschap vergroot de kansen om externe financiering te verkrijgen. Een besloten vennootschap geeft de mogelijkheid om activiteiten die een verhoogd risico met zich meebrengen, of die slechts voor een deel van de aangesloten bedrijven van toepassing zijn, onder te brengen in een aparte entiteit.

Bij een Naamloze Vennootschap zijn de aandelen vrij verhandelbaar. De aandeelhouders kunnen daardoor eenvoudig wisselen zonder tussenkomst van een notaris. Deze flexibiliteit van in- en uittreding betekent wel dat de betrokkenheid van bedrijven niet via het aandeelhouderschap kan worden geborgd. Verder zijn er vanuit het perspectief van energy hubs weinig verschillen tussen een BV en een NV.

• Oprichten van een BIZ
• Oprichtingsakten en andere modelovereenkomsten voor een BIZ
• Filmpje over het Leidse model van het ondernemersfonds
• Voorbeeld van een filmpje om andere ondernemers te activeren