Vergroening
Op bedrijventerreinen valt veel winst te halen op het gebied van vergroening en biodiversiteit. Maatregelen voor vergroening kunnen vaak relatief makkelijk worden meegenomen in andere verduurzamingsprojecten.
Natuurrijke bedrijventerreinen
Vergroening van bedrijventerreinen levert een belangrijke impuls aan het biodiversiteitsherstel in Nederland. De maatschappelijke voordelen van groen-blauwe terreinen en inheemse beplanting zijn bij de meeste ondernemers en vastgoedeigenaren bekend: groen is goed voor vlinders, bijen en andere dieren, geeft koelte, buffert regenwater, maakt mensen gezonder en gelukkiger en vergroot het draagvlak voor bedrijfslocaties bij omwonenden.
Minder ondernemers zijn op de hoogte van de meerwaarde van groen voor de bedrijfsvoering en toekomstbestendigheid van hun eigen bedrijf. Hieronder worden de belangrijkste voordelen op een rij gezet; deze worden in de links en downloads daaronder verder toegelicht.
Voordelen van groen voor ondernemers
-
Bedrijven op groene locaties een belangrijke voorsprong op de arbeidsmarkt. Een groene omgeving maakt een ondernemer simpelweg een gewildere werkgever. Bedrijven met groene locaties weten hun werknemers ook langer aan zich te binden. Het ziekteverzuim is er lager en mensen zijn bewezen productiever.
-
Groene gevels isoleren goed tegen hitte en kou. Er hoeft daardoor minder te worden gestookt en de airco kan lager of uit.
Zonnepanelen hebben een hoger rendement op een groen, koeler dak dan op een grijs dak. Groene daken kennen ook een langere levensduur: een groen dak gaat ca. 40 jaar mee; een gewoon plat dak 25 jaar. -
Natuurvoorzieningen op de werklocatie – beplanting, vijvers, nestkasten – versterken het mvo-beleid van het bedrijf en vormen een groen visitekaartje.
Zakenrelaties, klanten, financiers en werknemers hechten steeds meer waarde aan de corporate governance van het bedrijf. Sinds de invoering van de Europese CSRD-richtlijn neemt dit in hoog tempo toe. -
Bomen en ander groen op het terrein verhogen de waarde van het bedrijfspand. Gemiddeld geeft de aanwezigheid van bomen en ander groen een waardestijging van 4 tot 15%.
Hoe nabijer het groen, hoe sterker de waarde stijgt. En hoe versteender de omgeving, hoe meer financiële waarde het groen toevoegt. -
Groenstroken, wadi’s, daken met intensieve groenbedekking, vijvers en poelen vangen regenwater op en helpen zo wateroverlast op parkeerplaatsen en in loodsen voorkomen. Bij hevige regenbuien wordt het riool ontlast, doordat het regenwater in de groenstroken infiltreert.
-
De aanwezigheid van groen vermindert gezondheidsklachten en zorgt dat werknemers minder stress ervaren. Ook stimuleert het lichaamsbeweging – zoals een ommetje na de lunch of hardlopen na het werk. In een groene omgeving komen mensen ook sneller in contact met anderen.
Onderzoek wijst uit dat een groene werkomgeving leidt tot een hogere productiviteit, lager ziekteverzuim en langere dienstverbanden.
-
De Nationale Hittestress Kaart (opgesteld door de Klimaateffectatlas) laat de
gevoelstemperatuur zien van de omgeving. Bedrijventerreinen tekenen zich op deze kaart
scherp af, wat wijst op plaatselijk zeer hoge temperaturen. Groen, met name bomen, en watervoorzieningen zorgen voor verkoeling tijdens warme dagen door middel van verdamping en schaduw. -
Groene heggen van struiken met stekels langs de hekken op het bedrijfsperceel helpen inbraak te voorkomen.
-
Groen absorbeert geluid. Beplanting dempt geluid van bijvoorbeeld verkeer of apparaten te dempen en kan zo worden ingezet om stress door geluidsoverlast bij medewerkers te verminderen.
Subsidies en belastingvoordelen
Voor uitgaven aan maatregelen vergroening en klimaatadaptatie kan gebruik worden gemaakt van de belastingvoordelen MIA en/of Vamil.
Er zijn veel subsidies beschikbaar voor groene aanpassingen aan gebouwen en bedrijventerreinen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om groene daken en gevels, boomaanplant, inwisselen van bestrating voor groen of bevordering van de biodiversiteit. Wij adviseren om als eerste bij het gemeentelijke subsidieloket te rade te gaan. Ook provincies en waterschappen hebben hier subsidies voor. Zie verder bij thema Financiering.
Maatregelen voor vergroening
Ontharding
Alle Nederlandse bedrijventerreinen bij elkaar beslaan ruim 2% van het Nederlandse oppervlak. 1% van die ruim 80.000 hectare aan bedrijventerreinen is groen. Buitenterreinen, parkeerplekken en daken kunnen worden vergroend.
Het grootste deel van het buitenoppervlak wordt bereden. Hier kunnen grastegels worden geplaatst. Er zijn ook grastegels op de markt die geschikt zijn voor zwaar vrachtverkeer.
Grastegels zijn onderhoudsarm maar niet onderhoudsvrij; ze moeten worden gemaaid. De delen waar veel overheen wordt gereden moeten een keer per jaar worden gemaaid. Waar niet of weinig wordt gereden is gemiddeld drie keer per jaar een maaibeurt nodig.
Bomen en groenstroken
Wanneer er voldoende ruimte is, kunnen er bomen en/of groenstroken worden aangeplant. Wanneer er weinig ruimte is, kunnen bomen langs gevele of perceelgrenzen worden aangeplant. Perceelsgrenzen lenen zich ook goed voor de aanleg van gemengde hagen. Door te variëren in (inheemse) plantsoorten met uiteenlopende bloeitijden is lange tijd voor fauna voldoende voedsel aanwezig.
Door te kiezen voor gifvrije bomen, heesters, planten en bloembollen wordt voorkomen dat insecten en andere dieren gif binnenkrijgen. Dit geldt ook voor zaad.
Het predikaat ‘bijenplanten’ of ‘vlinderplanten’ betekent niet dat er geen pesticiden of kunstmest zijn gebruikt. Wanneer planten gifvrij en/of biologisch zijn geteeld, wordt dat er doorgaans expliciet bij vermeld.
Groene gevels
Groene gevels zijn een bron van voedsel en nestgelegenheid voor vogels en insecten. Ze isoleren ook tegen hitte en kou, en absorberen omgevingsgeluiden. Gevelbegroeiing vanuit de volle grond is aanzienlijk goedkoper in aanleg en onderhoud dan groene cassettes en heeft weinig water nodig. Rankende klimplanten beschadigen de gevel niet. Wel moet een klimhulp zoals een raster of spandraden worden geïnstalleerd. Gevelbegroeiing moet een keer per jaar gesnoeid worden.
Groendaken
Op gebouwen met een dakconstructie die sterk genoeg is kan een groendak worden aangelegd. Bij nieuwbouw en aanleg van overkappingen kan de belasting van een groendak worden meegenomen in de constructieberekeningen.
Groene daken worden onderscheiden in extensieve en intensieve groendaken. Extensieve daken zijn bedekt met sedum, een verzamelterm voor diverse rotsplantjes. Dit is de lichtste vorm van dakbedekking; een sedumdak is even zwaar als een dak dat bedekt is met dakgrind. Wanneer het dak zichtbaar is, levert het gedurende het hele jaar meerwaarde voor het aanzicht en de leefbaarheid van de locatie. Een extensief dak heeft met name ecologische meerwaarde wanneer de sedumplanten in bloei staan, ongeveer twee maanden per jaar.
Intensieve daken kunnen variëren van dakbedekkingen met grassen, kruiden en lage struikjes tot en met complete daktuinen met bomen. Intensieve groendaken kunnen aanzienlijke winst opleveren op het gebied van ecologie, wateropvang, verkoeling, biodiversiteit – en leefbaarheid. Wanneer er gifvrij geteelde beplanting wordt gebruikt, hebben deze planten sterke wortels en is weinig bewatering nodig.
Nestkasten
Nestkasten voor vogels en vleermuizen zijn relatief goedkope manieren om grote ecologische impact te bereiken. De exacte geschikte plaatsing verschilt uiteraard per diersoort. Voorwaarde is dat er in de omgeving genoeg voedsel voor de nestkastbewoners te vinden is.
Watervoorzieningen
Vijvers en wadi’s verbeteren het aanzicht van het terrein en zijn een effectief middel tegen overlast door hevige regen of hitte. Daarnaast bieden ze grote ecologische meerwaarde. Aandachtspunt is ervoor te zorgen dat insecten, amfibieën en andere dieren probleemloos het water in en uit kunnen komen, bijvoorbeeld met behulp van schuine in plaats van rechte vijverwanden.
Bij bestaande wateren op het bedrijventerrein zoals een beek, kanaal of poel kan groot ecologisch effect worden bereikt door te zorgen voor natuurvriendelijk water- en oeverbeheer, schuine oevers en/of faunatrapjes en afwisseling in beplanting.
Op zoek naar inspiratie en best practices voor vergroening op andere bedrijventerreinen? In de innovatiedatabase van Werklandschappen van de Toekomst kun je zoeken op onderwerp.
Zon op groendak
Zonnepanelen op daken geven meer rendement wanneer zij worden gecombineerd met een groendak.Behalve de hoeveelheid zon is ook de temperatuur van het paneel van belang voor de hoeveelheid opgewekt vermogen. Een gemiddeld zonnepaneel functioneert het beste tot een temperatuur van ongeveer 25 °C. Bij hogere temperaturen gaat het rendement omlaag. Op een hete dag kan de temperatuur van een PV-paneel op een bitumen dak ruim boven de 50 °C uitkomen. Met een groendak onder de panelen blijft de temperatuur van een paneel dicht bij de buitentemperatuur. De plantjes nemen vocht op, verdampen het weer en onttrekken zo warmte uit de lucht.
Dit effect zorgt er in de zomer voor dat de temperatuur van de zonnepanelen op een groen dak beperkt blijft, wat het rendementsverlies verkleint (en de terugverdientijd verkort). Bij grote oppervlakken scheelt dit enorm.
Groenonderhoud
Voorsorteren op onderhoud
De meeste ondernemers zijn niet van nature ingesteld op het onderhoud dat nodig is wanneer het groen eenmaal is aangelegd. Het komt vaak voor dat plannen voor gezamenlijke vergroening stuklopen op bezwaren (bij de ondernemer zelf of bij zijn of haar medewerkers) tegen het structurele onderhoud dat erbij komt kijken nadat het groen eenmaal is aangelegd. Het is dan ook raadzaam om het onderhoud van begin af aan mee te nemen in de projectplannen voor groenaanleg en hier vroegtijdig met ondernemers over in gesprek te gaan.
Ecologisch verantwoord onderhoud
De meerwaarde van groen wordt voor een groot deel bepaald door de manier van het onderhoud. Een paar voorbeelden: bij maaien bijvoorbeeld van groot belang om gefaseerd te maaien, dus een terrein niet in één, maar in drie keer te maaien. Hierdoor kunnen insecten steeds verhuizen naar een veilige andere plek waar genoeg voedsel aanwezig is. Wanneer de bodem schraal moet blijven omdat er inheemse kruiden zijn gezaaid, moet het maaisel worden afgevoerd en mag het niet blijven liggen. En bij het snoeien van heesters en bomen, bijvoorbeeld, moet de beheerder opletten dat dit pas na de bloeitijd gebeurt zodat bestuivers van de bloemen kunnen profiteren.
Houd hier dus rekening mee bij het beleggen van de beheerstaken.
Communicatie
Door naar buiten te treden met uitleg over de groenaanpak wordt de binding van werknemers en bezoekers met het terrein extra vergroot. Ook creëer je hiermee begrip voor groenzones die ervaren kunnen worden als ‘rommelig’. Plaats bijvoorbeeld informatieborden of mail explainers rond naar de ondernemers met de suggestie om dit binnen hun bedrijf te delen.
Links & downloads
Vergroening & biodiversiteit
- Toolbox toekomstbestendige bedrijventerreinen en de Innovatiedatabase
Een leidraad van Werklandschappen van de Toekomst voor procesbegeleiders die een bedrijventerrein groen, gezond en klimaatbestendig willen maken. - Groene, gezonde bedrijventerreinen
Tips van Stichting Steenbreek. - Product en plantencatalogus
NL Green Label heeft een overzicht gemaakt van duurzame producten, materialen en planten voor de natuurinclusieve leefomgeving. - Gebiedslabel
Een label, ook ontwikkeld door NL Green Label, voor natuurinclusieve gebiedsontwikkeling, ook geschikt voor beheer van bedrijventerreinen. - Groene, inspirerende bedrijventerreinen
Wageningen University & Research (WUR) werkt aan de transitie van reguliere bedrijventerreinen met groen en water als bouwstenen om biodiversiteit, gezondheid, klimaatadaptatie en uitstraling te verbeteren. - Groen loont
Kosten-batenanalyses van vergroeningsmaatregelen voor bedrijventerreinen, uitgevoerd door de WUR. - Zeven redenen om te investeren in een groene stad
Overzicht van het rendement van groen in de gebouwde omgeving, opgesteld door de WUR - De groene stad
Kennisplatform voor vergroening in de gebouwde omgeving
Aantrekkelijke werklocatie
- Groene, inspirerende bedrijventerreinen
De WUR werkt aan de transitie van reguliere bedrijventerreinen - Deze uitgave van de WUR zet de gezondheidseffecten van groen voor werknemers op een rij
Financieel
Klimaatadaptatie
- Rapport klimaatadaptieve bedrijventerreinen
Het grootste deel van de bedrijventerreinen is in bezit van ondernemers en vastgoedeigenaren. Dit project van RAAK Publiek heeft onderzocht hoe overheden en ondernemers het beste kunnen samenwerken om bedrijventerreinen klimaatbestendiger te krijgen. - Klimaatadaptatie Nederland
Kennisbank over klimaatadaptatie. - Whitepaper van Ginkelgroep ‘Elke druppel omkeren’ : bedoeld voor o.a. vastgoedontwikkelaars en opdrachtgevers, architecten, de bouwwereld, beheerders, inkopers en facilitaire managers- verkennen we de rol van water in vergroening van de stedelijke omgeving.